Ο πόλεμος του αέρα

Χριστίνα Πιτούλη

« Ήταν φοβερό αυτό που γινόταν σε εκείνο το συμβούλιο. Κάποιοι ομιλητές, είχαν κατεβάσει από το ιντερνέτ κάτι αστείες μελέτες, και διάβαζαν από τα μικρόφωνα πως λόγω της ακτινοβολίας που εκπέμπουν οι ανεμογεννήτριες, το γάλα των αγελάδων τους θα είναι καρκινογόνο! Και ο κόσμος από κάτω χειροκροτούσε!» Ο Μανούσος Νικίας, μηχανολόγος μηχανικός και υπεύθυνος κατασκευής του αιολικού πάρκου Παναχαϊκό 2, επέκταση του Παναχαϊκό 1, κοντά στην Πάτρα, θυμάται την εξέλιξη ενός δημοτικού συμβουλίου στο δήμο Ερινεού…

Το συγκεκριμένο αιολικό πάρκο, ενώ θα μπορούσε να είναι γνωστό ως το μεγαλύτερο ενιαίο πάρκο της Ελλάδας, με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 48,25 ΜW, έχει μείνει ανολοκλήρωτο εδώ και ένα χρόνο, καθώς ο δήμος Ερινεού, στον οποίο βρίσκονται κάποιες από τις ανεμογεννήτριες, κινήθηκε δικαστικά εναντίον του απαιτώντας παύση όλως των εργασιών, και καταστροφή όσων έργων είχαν γίνει μέχρι τότε. Μετά από συνεχείς αναβολές, και μια δικαστική απόφαση υπέρ του πάρκου με καθυστέρηση επτά μηνών, ο δήμος προσέφυγε σε άλλον εισαγγελέα και το έργο ξανασταμάτησε, πριν προλάβει καν να ξεκινήσει να επιδιορθώνει τις τεράστιες βλάβες που είχε υποστεί από την υποχρεωτική αργία μέχρι τότε. Η συνολική επένδυση αυτού του έργου ήταν ύψους 41 εκατομμυρίων ευρώ και είναι φανερό πως θα είχε μεγάλη σημασία για τη χώρα μας η οποία πιεζόμενη από τις επιταγές της ΕΕ πρέπει μέχρι το 2010 να έχει αυξήσει σημαντικά την παραγόμενη από Ανανεώσιμες Πηγές ενέργεια. Η πίεση αυξάνεται περισσότερο με τους στόχους του 2020, σύμφωνα με τους οποίους μέσα σε 12 χρόνια, θα πρέπει τριπλασιάσουμε την αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), ανεβάζοντας το 6% της συνολικής παραγωγής στο 18% .

Σχετικά με την αιολική ενέργεια, και σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας – ΕΛΕΤΑΕΝ, από τα 800 Mw εγκαταστημένης ισχύος, θα πρέπει να φτάσουμε τα 8000 Mw μέχρι το 2020. Ένα στόχος, που αν λάβουμε υπ’όψιν την ταχύτητα της ανάπτυξης των ΑΠΕ στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, μοιάζει απογοητευτικά μακρινός. Τυπικό παράδειγμα μιας ιστορίας που επαναλαμβάνεται εδώ και χρόνια είναι ο μικρός δήμος Ερινεού, ο οποίος με επιχειρήματα αμφιβόλου ισχύος, , καταφέρνει με την κίνηση του να σημειώσει ζημιά 9.550.000 ευρώ στην Αιολική Παναχαϊκού. Και να βάλει μια τρικλοποδιά, στο βάδισμα της χώρας μας στο μονοπάτι προς την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, στο οποίο πλέον βαδίζουν οι χώρες της ΕΕ.

Τέτοιου είδους τρικλοποδιές δεν είναι καθόλου σπάνιο φαινόμενο στην Ελλάδα. Και η περίπτωση του αιολικού πάρκου Παναχαϊκού δεν είναι η μοναδική. Τη στιγμή που η Πορτογαλία τοποθετεί πάνω από 500Mw μέσα σε ένα έτος και η Ισπανία παίρνει τον τίτλο της πιο δυναμικά αναπτυσσόμενης παγκόσμιας δύναμης στην αιολική ενέργεια σημειώνοντας αύξηση 30% ετησίως, στη Ελλάδα αυξάνονται οι περιπτώσεις σταματημένων αιολικών πάρκων, από κινήσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης ή από κινητοποιήσεις της τοπικής κοινωνίας. Η έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού, η καταστροφή του κάλλους τις περιοχής, η παρενόχληση των προβάτων, αλλά και ο κίνδυνος της υγείας από τις ανεμογεννήτριες, είναι κάποια από τα επιχειρήματα. Ο πρόεδρος της ΕΛΕΤΑΕΝ Ι.Τσιπουρίδης αναφέρει « Έχουμε ακούσει φοβερά πράγματα κατά καιρούς. Αιολικά πάρκα να αποκαλούνται Πάρκα του Θανάτου. Έχουμε στα χέρια μας κείμενα που αναφέρουν ότι λόγω των ανεμογεννητριών θα φύγουν τα σύννεφα, θα ξεραθεί το χώμα, θα αποβάλλουν οι κυοφορούσες και οι μέλισσες δε θα κάνουν μέλι. Μην τρελαθούμε τώρα!» Στις αρχές Μαρτίου του 2007, το δημοτικό συμβούλιου Καρπενησίου αποφασίζει με συντριπτική πλειοψηφία να ζητήσει την εξαίρεση του δήμου Καρπενησίου από τις περιοχές εγκατάστασης αιολικών πάρκων και μικρών υδροηλεκτρικών έργων, που προβλέπονται στο ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Σε εισήγηση του, ο δήμαρχος κ. Καραμπάς αναφέρει σχετικά με την απόφαση: «Πιστεύουμε ότι οι ΑΠΕ δεν προεξοφλούν το βιώσιμο μέλλον, τα αιολικά πάρκα σήμερα αποδεικνύονται ακριβά και αναποτελεσματικά και το βασικό κίνητρο για την εγκατάσταση Α.Π.Ε είναι το οικονομικό κέρδος των επενδυτών. Επίσης ότι θα προκύψει υποβάθμιση του τοπίου και θα υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις στους βιότοπους, στην τουριστική κίνηση, στην απασχόληση αλλά και κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία.» Ενώ σε δήλωση του στην τοπική εφημερίδα Τα Ευρυτανικά Νέα, αναφέρει σχετικά με τις εταιρίες αιολικών έργων: «Θέλουν να κατεδαφίσουν τις βουνοπλαγιές μας». Στο Λευκάδα, ο σύλλογος Δραγανιτών του δήμου Απολλωνίων, συλλέγει υπογραφές για την αναστολή της κατασκευής αιολικού πάρκου στη νότια πλευρά του νησιού. Στο έγγραφο όπου συγκεντρώνονται οι υπογραφές, τα μέλη του συλλόγου επικαλούμενα αναπτυξιακούς και περιβαλλοντικούς λόγους, χαρακτηρίζουν το έργο εγκληματικό για το φυσικό και ιστορικό περιβάλλον του νησιού και αναφέρουν χαρακτηριστικά: «Οι εταιρείες αυτές έχουν ήδη εκδιωχθεί μετά από αντιδράσεις των κατοίκων από τη Μονεμβασιά, το Καρπενήσι, τη Λέσβο, τα Δερβενοχώρια, τη Λακωνία, την Νάουσα και αλλού. Ούτε εδώ θα ευοδωθούν τα καταστροφικά τους σχέδια τα οποία προσφέρουν μόνο στη τσέπη τους και πουθενά αλλού.» Η αιολική, η οποία αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται ως η πιο φιλική προς το περιβάλλον ενέργεια ,και αν όχι ως λύση, ως μέσο αντιμετώπισης του φαινομένου του θερμοκηπίου, αντιμετωπίζεται συχνά στην Ελλάδα ως ένας μεγάλος κίνδυνος, ένα μέσο κερδοσκοπίας, ένα όπλο κατά του τοπικού φυσικού περιβάλλοντος. Το εξώφυλλο του ενημερωτικού εντύπου της ΕΛΕΤΑΕΝ, δε μπορεί να περάσει απαρατήρητο : «Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για την Αιολική ενέργεια, και δε θέλουν να μάθετε».

Η ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική του σήμερα, βάζει στο επίκεντρο των στόχων της τη μείωση της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου. Οι αποφάσεις του συμβουλίου κορυφής της ΕΕ, δεσμεύουν τα κράτη μέλη να εντάξουν το στόχο «20-20-20» στην ενεργειακή στρατηγική τους. Δηλαδή, δεσμεύονται μέχρι το 2020, να μειώσουν την εκπομπή Co2 κατά 20%, να εξοικονομήσουν 20% της συνολικής καταναλισκόμενης ενέργειας και να αυξήσουν το ποσοστό της παραγόμενης από Ανανεώσιμες Πηγές ενέργειας στο 20%. Από το 2013, κάθε χώρα που ξεπερνά τα επιτρεπόμενα όρια εκπομπής Co2, θα υποχρεούται να καταβάλει ένα ποσό για να «εξαγοράσει» το δικαίωμα της στη ρύπανση. Το ποσό αυτό θα μοιράζεται στις χώρες που πλεονεκτούν σε παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ, συμβάλλοντας έτσι στην ακόμα μεγαλύτερη ανάπτυξη τους. Με βάση τους υπολογισμούς της κομισιόν, και με την τιμή 40 ευρώ ανά τόνο εκπεμπόμενου Co2 ως δεδομένο, η Ελλάδα του σήμερα θα έπρεπε να πληρώνει 2,33 δις. ευρώ ετησίως.

Από την άλλη πλευρά, οι ρυθμοί με τους οποίους η χώρα μας δείχνει να περνάει στην παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ, αποφεύγοντας έτσι την εκπομπή του ακριβού αερίου, είναι απογοητευτικά αργοί. Κι όμως, το 1983 εγκαταστάθηκε στην Κύθνο το πρώτο αιολικό πάρκο της Ευρώπης, αποτελούμενο από πέντε μονάδες των 15Kw. Η Ελλάδα έκανε πρώτη βήματα στο δρόμο προς την αιολική ενέργεια, για να μείνει στη συνέχεια αρκετά πίσω, παρακολουθώντας χώρες όπως η Γερμανία, η Πορτογαλία και η δυναμικότατη Ισπανία, να την προσπερνούν με ταχύτητα. Ένας από τους βασικούς λόγους, είναι η έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού, χωρίς τον οποίο οι ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις δε μπορούν να προχωρήσουν σε πραγματοποίηση των επενδυτικών τους σχεδίων. Επιπλέον, οι γραφειοκρατικές διαδικασίες είναι φοβερά περίπλοκες και χρονοβόρες λειτουργώντας αποτρεπτικά για τις νέες επενδύσεις. «Χρειάστηκαν 4 ολόκληρα χρόνια για να μαζέψουμε τις 40 συνολικά απαιτούμενες άδειες και να πάρουμε την τελική έγκριση για την κατασκευή του αιολικού πάρκου Παναχαϊκού. Είναι τέτοια η δομή του συστήματος ώστε κανένας εμπλεκόμενος φορέας να μην παίρνει εξολοκλήρου την ευθύνη για κάτι. Σαν να γινόμαστε όλοι συνένοχοι σε κανένα έγκλημα!» σχολιάζει ο διευθύνων σύμβουλος της Αιολικής Παναχαϊκού Β. Πιτούλης. Η περίπλοκη αδειοδοτική διαδικασία όμως, όπως φαίνεται δεν περιορίζεται μόνο στο να είναι χρονοβόρα. Σε επιστολή του στο περιοδικό «Ανεμολόγια» της ΕΛΕΤΑΕΝ, ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας Energotech δημοσιεύει ένα έγγραφο του Υπουργείου Πολιτισμού, σύμφωνα με το οποίο η αίτηση για άδεια κατασκευής κάποιου αιολικού πάρκου απορρίφθηκε λόγω του ότι γειτνίαζε με το διατηρητέο μνημείο Τεκές του Χασάν Μπαμπά. Τέλος, υπάρχει πάντα η πιθανότητα, ακόμα και αν ξεπεραστούν τα εμπόδια του ελλιπούς κρατικού σχεδιασμού και της δυσκίνητης ελληνικής γραφειοκρατίας, το έργο να παρεμποδιστεί από τα «θέλω της τοπικής κοινωνίας».

Σε μια χώρα που ποτέ δε μπορείς να στηριχθείς στο αυτονόητο, το μόνο που αναμένεται, είναι ο χρόνος να δείξει αν οι εκστρατείες ενημέρωσης καταφέρουν στο μέλλον κάτι περισσότερο από το να γεμίζουν με πεταμένα φυλλάδια και μικρούς χάρτινους μύλους τους δρόμους της πόλης. Μέχρι τότε, σχόλια όπως «τα αιολικά πάρκα του Διαβόλου, γίνονται μόνο για να καταστρέψουν την Ελληνική φύση» θα πρέπει απλώς να μη μας κάνουν εντύπωση.