Στις όχθες του Ιλισού (σημερινή Λ. Καλλιρρόης), 
λίγο πιο κάτω από την πηγή της νύμφης Καλλιρρόης, βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα κτίρια της ελληνικής μοντέρνας αρχιτεκτονικής: το παλιό εργοστάσιο ζυθοποιίας ΦΙΞ έργο του αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτου. Το κτίριο ΦΙΞ μετά από πολλές περιπέτειες αναμένεται στο τέλος του 2009 να είναι έτοιμο για να στεγάσει το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
Ας δούμε όμως λίγα πράγματα για την ιστορία του κτιρίου. Ο Κάρολος Φιξ, γιος του ιδρυτή της βιομηχανίας μπύρας ΦΙΞ Ιωάννη Φιξ, κατασκευάζει το 1893 ένα νέο και μεγάλο για τα δεδομένα της εποχής εργοστάσιο στον ίδιο χώρο όπου σήμερα βρίσκεται το υφιστάμενο κτίριο, στη δυτική όχθη του Ιλισού και νότια, σε μικρή απόσταση, από τους στύλους του Ολυμπίου Διός. Την εποχή εκείνη η περιοχή ήταν αδόμητη. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1950, ο οικιστικός ιστός της πόλης εξαπλώθηκε βαθμιαία και κάλυψε την περιοχή γύρω από το εργοστάσιο. Στα μέσα της δεκαετίας του 1950, εποχή βιομηχανικής ανασυγκρότησης της χώρας, αποφασίζεται η ριζική ανακαίνιση - ανακατασκευή του εργοστασίου και ο σχεδιασμός του έργου αυτού ανατίθεται από την οικογένεια Φιξ στον αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτο (1926-1977), πρωτοπόρο εκπρόσωπο του μεταπολεμικού μοντερνισμού στην Ελλάδα. Στο σχεδιασμό του ο Ζενέτος τόνιζε την οριζόντια διάσταση του κτιρίου Φιξ κατά μήκος της Λεωφόρου Συγγρού και της Λεωφόρου Καλλιρρόης με οριζόντια γραμμικά υαλοστάσια. Επιπλέον, δεν επιδίωκε απλώς την στέγαση μιας βιομηχανικής μονάδας αλλά στο πλαίσιο της γενικότερης φιλοσοφίας του ενδιαφερόταν για τη μελλοντική λειτουργία του κτιρίου κάτω από διαφορετικές συνθήκες σε επόμενες εποχές.
Το νέο κτίριο στέγασε την ζυθοποιία για περίπου είκοσι χρόνια. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, το εργοστάσιο ζυθοποιίας μεταφέρθηκε έξω από την Αθήνα και το συνολικό κτίριο, αν και σε άριστη τότε κατάσταση, εκκενώθηκε. Από τότε ξεκινάνε οι περιπέτειες για το κτίριο και ο μαρασμός του. Με την πάροδο του χρόνου άρχισαν να γίνονται εμφανή τα σημάδια της εγκατάλειψης και της αισθητικής αλλοίωσης, με ανάρτηση διαφημιστικών πινακίδων στις όψεις και εμφανείς ζημιές στο εσωτερικό και στο εξωτερικό κέλυφος του κτιρίου. Το κτίριο εγκαταλείφθηκε πλήρως για πάνω από δύο δεκαετίες και μόλις το 1995 κρίθηκε διατηρητέο, παρ' ότι εν τω μεταξύ οι φωνές για την κατεδάφισή του είχαν πληθύνει επικίνδυνα.
Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 η Αττικό Μετρό επιθυμούσε την κατεδάφιση ολόκληρου του κτιρίου, προκειμένου να δημιουργηθεί εκεί σταθμός μετεπιβίβασης. Το ΦΙΞ άλλωστε βρισκόταν σε τραγική κατάσταση. Οι αντιδράσεις του αρχιτεκτονικού κόσμου - καθώς το κτίριο ως έργο του σημαντικού αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτου αποτελεί σημείο αναφοράς στην κατηγορία των μεταπολεμικών βιομηχανικών κτιρίων στη χώρα μας, κάτι που άλλωστε αναγνωρίζεται και διεθνώς - βοήθησαν στην αναστολή αυτών των σχεδίων, αν και όχι εξ ολοκλήρου. Διότι ένα τμήμα του ΦΙΞ κατεδαφίστηκε όντως, προκειμένου να γίνει το πάρκινγκ του μετρό. Παρά αυτή τη μερική κατεδάφιση, το κτίριο εξακολουθούσε να διαθέτει σημαντικούς ενιαίους χώρους επιφανείας 20.000 τ.μ. και όγκου 90.000 κ.μ., που επέτρεπαν τη μετατροπή του σε μουσείο με όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές. Ευτυχώς, το θέμα της αξιοποίησης του σημαντικού αυτού δείγματος βιομηχανικής αρχιτεκτονικής προκάλεσε στα επόμενα χρόνια πολλές συζητήσεις και διατυπώθηκαν διάφορες εναλλακτικές προτάσεις.
Η μετασκευή και επανάχρηση των παλαιών κτιρίων - αντί για το γκρέμισμά τους -, τα οποία καλούνται πλέον να υπηρετήσουν νέους σκοπούς όχι απαραίτητα πολιτιστικούς, είναι ο μόνος τρόπος για τη διάσωσή τους μέσα στον χρόνο, πιστεύουν σήμερα οι αρχιτέκτονες. Πρόκειται για πρακτική η οποία εφαρμόζεται με επιτυχία σε όλη την Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα όπου η άποψη αυτή κερδίζει διαρκώς έδαφος. Έτσι από τον πολιτισμικό και αρχιτεκτονικό κόσμο της χώρας έγιναν πολλές προσπάθειες αξιοποίησης του κτιρίου για πολιτιστικούς σκοπούς.
Τελικά, στις 29 Οκτωβρίου 2002 υπογράφηκε σύμβαση μίσθωσης του κτιρίου μεταξύ της Αττικό Μετρό Α.Ε. και του ΕΜΣΤ διάρκειας 50 ετών με την προοπτική το πρώην εργοστάσιο Φιξ να αναπλαστεί και να αποτελέσει τη μόνιμη στέγη του Μουσείου. Από τότε βέβαια το κτίριο έχει μπει σε πολλές περιπέτειες, ενώ οι καθυστερήσεις των έργων είναι συνεχείς. Οι διαγωνισμοί οι αρχιτεκτονικές μελέτες και τα σχέδια πάνε συνέχεια πίσω ενώ υπάρχουν συνέχεια προσφυγές και νομικά κωλύματα. Στις 26 Ιουλίου 2007 ο υπουργός Πολιτισμού Γιώργος Βουλγαράκης και ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κυριάκος Γριβέας υπέγραψαν τη σύμβαση κατασκευής του κτιρίου του νέου μουσείου, από τότε οι εργασίες διαμόρφωσης και μετασκευής του πρώην εργοστασίου σε μουσείο έχουν αρχίσει και πλέον προχωρούν με κανονικούς ρυθμούς. Πλέον όλοι ελπίζουν για αποπεράτωση και λειτουργία του νέου μουσείου το φθινόπωρο.
λίγο πιο κάτω από την πηγή της νύμφης Καλλιρρόης, βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα κτίρια της ελληνικής μοντέρνας αρχιτεκτονικής: το παλιό εργοστάσιο ζυθοποιίας ΦΙΞ έργο του αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτου. Το κτίριο ΦΙΞ μετά από πολλές περιπέτειες αναμένεται στο τέλος του 2009 να είναι έτοιμο για να στεγάσει το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.Ας δούμε όμως λίγα πράγματα για την ιστορία του κτιρίου. Ο Κάρολος Φιξ, γιος του ιδρυτή της βιομηχανίας μπύρας ΦΙΞ Ιωάννη Φιξ, κατασκευάζει το 1893 ένα νέο και μεγάλο για τα δεδομένα της εποχής εργοστάσιο στον ίδιο χώρο όπου σήμερα βρίσκεται το υφιστάμενο κτίριο, στη δυτική όχθη του Ιλισού και νότια, σε μικρή απόσταση, από τους στύλους του Ολυμπίου Διός. Την εποχή εκείνη η περιοχή ήταν αδόμητη. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1950, ο οικιστικός ιστός της πόλης εξαπλώθηκε βαθμιαία και κάλυψε την περιοχή γύρω από το εργοστάσιο. Στα μέσα της δεκαετίας του 1950, εποχή βιομηχανικής ανασυγκρότησης της χώρας, αποφασίζεται η ριζική ανακαίνιση - ανακατασκευή του εργοστασίου και ο σχεδιασμός του έργου αυτού ανατίθεται από την οικογένεια Φιξ στον αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτο (1926-1977), πρωτοπόρο εκπρόσωπο του μεταπολεμικού μοντερνισμού στην Ελλάδα. Στο σχεδιασμό του ο Ζενέτος τόνιζε την οριζόντια διάσταση του κτιρίου Φιξ κατά μήκος της Λεωφόρου Συγγρού και της Λεωφόρου Καλλιρρόης με οριζόντια γραμμικά υαλοστάσια. Επιπλέον, δεν επιδίωκε απλώς την στέγαση μιας βιομηχανικής μονάδας αλλά στο πλαίσιο της γενικότερης φιλοσοφίας του ενδιαφερόταν για τη μελλοντική λειτουργία του κτιρίου κάτω από διαφορετικές συνθήκες σε επόμενες εποχές.
Το νέο κτίριο στέγασε την ζυθοποιία για περίπου είκοσι χρόνια. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, το εργοστάσιο ζυθοποιίας μεταφέρθηκε έξω από την Αθήνα και το συνολικό κτίριο, αν και σε άριστη τότε κατάσταση, εκκενώθηκε. Από τότε ξεκινάνε οι περιπέτειες για το κτίριο και ο μαρασμός του. Με την πάροδο του χρόνου άρχισαν να γίνονται εμφανή τα σημάδια της εγκατάλειψης και της αισθητικής αλλοίωσης, με ανάρτηση διαφημιστικών πινακίδων στις όψεις και εμφανείς ζημιές στο εσωτερικό και στο εξωτερικό κέλυφος του κτιρίου. Το κτίριο εγκαταλείφθηκε πλήρως για πάνω από δύο δεκαετίες και μόλις το 1995 κρίθηκε διατηρητέο, παρ' ότι εν τω μεταξύ οι φωνές για την κατεδάφισή του είχαν πληθύνει επικίνδυνα.
Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 η Αττικό Μετρό επιθυμούσε την κατεδάφιση ολόκληρου του κτιρίου, προκειμένου να δημιουργηθεί εκεί σταθμός μετεπιβίβασης. Το ΦΙΞ άλλωστε βρισκόταν σε τραγική κατάσταση. Οι αντιδράσεις του αρχιτεκτονικού κόσμου - καθώς το κτίριο ως έργο του σημαντικού αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτου αποτελεί σημείο αναφοράς στην κατηγορία των μεταπολεμικών βιομηχανικών κτιρίων στη χώρα μας, κάτι που άλλωστε αναγνωρίζεται και διεθνώς - βοήθησαν στην αναστολή αυτών των σχεδίων, αν και όχι εξ ολοκλήρου. Διότι ένα τμήμα του ΦΙΞ κατεδαφίστηκε όντως, προκειμένου να γίνει το πάρκινγκ του μετρό. Παρά αυτή τη μερική κατεδάφιση, το κτίριο εξακολουθούσε να διαθέτει σημαντικούς ενιαίους χώρους επιφανείας 20.000 τ.μ. και όγκου 90.000 κ.μ., που επέτρεπαν τη μετατροπή του σε μουσείο με όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές. Ευτυχώς, το θέμα της αξιοποίησης του σημαντικού αυτού δείγματος βιομηχανικής αρχιτεκτονικής προκάλεσε στα επόμενα χρόνια πολλές συζητήσεις και διατυπώθηκαν διάφορες εναλλακτικές προτάσεις.
Η μετασκευή και επανάχρηση των παλαιών κτιρίων - αντί για το γκρέμισμά τους -, τα οποία καλούνται πλέον να υπηρετήσουν νέους σκοπούς όχι απαραίτητα πολιτιστικούς, είναι ο μόνος τρόπος για τη διάσωσή τους μέσα στον χρόνο, πιστεύουν σήμερα οι αρχιτέκτονες. Πρόκειται για πρακτική η οποία εφαρμόζεται με επιτυχία σε όλη την Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα όπου η άποψη αυτή κερδίζει διαρκώς έδαφος. Έτσι από τον πολιτισμικό και αρχιτεκτονικό κόσμο της χώρας έγιναν πολλές προσπάθειες αξιοποίησης του κτιρίου για πολιτιστικούς σκοπούς.
Τελικά, στις 29 Οκτωβρίου 2002 υπογράφηκε σύμβαση μίσθωσης του κτιρίου μεταξύ της Αττικό Μετρό Α.Ε. και του ΕΜΣΤ διάρκειας 50 ετών με την προοπτική το πρώην εργοστάσιο Φιξ να αναπλαστεί και να αποτελέσει τη μόνιμη στέγη του Μουσείου. Από τότε βέβαια το κτίριο έχει μπει σε πολλές περιπέτειες, ενώ οι καθυστερήσεις των έργων είναι συνεχείς. Οι διαγωνισμοί οι αρχιτεκτονικές μελέτες και τα σχέδια πάνε συνέχεια πίσω ενώ υπάρχουν συνέχεια προσφυγές και νομικά κωλύματα. Στις 26 Ιουλίου 2007 ο υπουργός Πολιτισμού Γιώργος Βουλγαράκης και ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κυριάκος Γριβέας υπέγραψαν τη σύμβαση κατασκευής του κτιρίου του νέου μουσείου, από τότε οι εργασίες διαμόρφωσης και μετασκευής του πρώην εργοστασίου σε μουσείο έχουν αρχίσει και πλέον προχωρούν με κανονικούς ρυθμούς. Πλέον όλοι ελπίζουν για αποπεράτωση και λειτουργία του νέου μουσείου το φθινόπωρο.
Το κτίριο σήμερα, στο στάδιο αποκατάστασης
Το κτίριο θα αποκτήσει νέα μορφή εσωτερικά και εξωτερικά. Σύμφωνα με την αρχιτεκτονική μελέτη που απέσπασε το πρώτο βραβείο του διεθνούς διαγωνισμού και υπογράφουν τα γραφεία 3SK Στυλιανίδης Αρχιτέκτονες Α.Ε., Ιω. Μουζάκης και Συνεργάτες Αρχιτέκτονες ΕΠΕ και Tim Ronalds Architects, στο ισόγειο και στο υπόγειο θα παρουσιάζονται οι περιοδικές εκθέσεις (2.000 τ.μ.) και από το β' όροφο έως το δώμα οι μόνιμες συλλογές (5.000 τ.μ.). Προβλέπονται επίσης υπαίθρια γλυπτοθήκη (1.100 τ.μ.), αίθουσα προβολών (160 τ.μ.), εκπαιδευτικών προγραμμάτων (120 τ.μ.), βιβλιοθήκη (400 τ.μ.), καφέ (79 τ.μ.), εστιατόριο (720 τ.μ.), καταστήματα-βιβλιοπωλείο (145 τ.μ.), διοίκηση (900 τ.μ.), αρχεία (840 τ.μ.), εργαστήρια (520 τ.μ.) και αποθήκες (300 τ.μ.). Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του νέου κτιρίου θα αποτελεί η πρόσοψη της οδού Καλλιρρόης, στην οποία οι αρχιτέκτονες θα χρησιμοποιήσουν την πέτρα και το νερό ώστε να υπενθυμίσουν ότι στην περιοχή έρρεε ο Ιλισός. Τέλος θα διατηρηθούν οι παλιές όψεις του κτιρίου στη λεωφόρο Συγγρού και στην οδό Φραντζή του αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου